Zamanında Doğmuş Bebeklerde Ek Gıdaya Ne Zaman Başlanır?

            Ek gıda telaşında olan Sevgili Güzel Anne Babalar, hoşgeldiniz! Nasıl bir telaş içinde olduğunuzu biliyoruz. Hem stresli hem de tahmin edemeyeceğiniz kadar eğlenceli bir sürece girmek üzeresiniz. Biraz rahatlamak isterseniz Ek Gıdaya Geçiyom Geçemiyom... Az Konuşun Düşünemiyom... yazımızı okuyabilirsiniz. ( Ya da belki çoktan okudunuz; buradasınız ;)













     
               Pek çok şeyi pek çok yerden ve pek çok kişiden duyacaksınız zaten. Kimileri size -ki bunlar genelde konu komşu ve aile tayfası olabilir - dördüncü hatta üçüncü ayda "ufak ufak çorbadan şundan bundan tattır" diyecekler. Bazı uzmanlar bunu destekleyecekler - ki pek çok hazır mama sektöründe kavanoz mamalarında "4. ay sonunda" yazısını görebilirsiniz. Kimileri de "kesinlikle 6. ayı dolmadan anne sütü ya da formül sütten başka ağızlarına bir şey sürmeyin" diyecekler. Hadi bakalım... Ne yapacaksınız? Biz de bu soruyu sorduk kendimize ve başladı araştırmalar:

              Hayatta hiç bir şeyde olmadığı gibi burada da tek tip bir doğruyu geçerli kabul edemeyiz. Yani "şu zamanda ek gıdaya başlanır" diye iddia edemeyiz. Burada önemli olan ve aklımızda tutmamız gereken şey şu: Bebeğimiz normal zamanında ve gelişimsel olarak sorunsuz mu doğdu? Bizim bebeklerimiz tam dokuz hafta erken ve yaklaşık 1500 er gr doğdular. Yaklaşık bir ay küvezde kaldılar. Hadi iddia edelim "Şu zamanda başlanır? Şöyle yapılır?" diye. Edemeyiz. Çünkü bizim önceliğimiz bebeklerimizin hayatta kalması ve sağlıklı olmasıydı.  O zaman sorulması gereken sorular var: Bebeğimiz kaç haftalık doğdu? Kaç kilo doğdu? Fiziksel ve nörolojik gelişim düzeyi ne?  Bebeğimizin emme yutma refleksleri gelişimsel olarak normal mi bakalım? Belki kasları zayıf belki fiziksel engeli var. Solunum, sindirim sistemi problemleri yaşıyor belki?.... gibi gibi bir sürü soru sorulabilir. Tabi ki öncelikli duamız hepimizin bebeklerinin sağlıklı doğması, sağlıkla büyümesi. Ancak, bu hayat planlarını bazen kendisi yapar ve siz ayak uydurmak zorunda kalırsınız. Eh işte, bizimkiler de hayat planlarını kendileri yapanlardan çıktı. En iyisi mi biz işi uzmanlara bırakalım dedik ve onlara kulak verdik. 



 Günümüzde uzmanlar hala ek gıdaya dördüncü ay sonunda mı yoksa altıncı ay sonunda mı başlanmasının uygun olduğu ile ilgili gidip geldikleri bir fikir ayrılığındalar. Ancak artık

Dünya Sağlık Örgütü,
Amerikan Pediatri Akademisi,
Avustralya Ulusal Sağlık Araştırma Konseyi
ve UNICEF

gibi pek çok sağlıkla ilgili kuruluş bebeklerin ilk altı ay sadece ve sadece anne sütü ya da yokluğu- yetersizliği durumunda formül süt ile beslenmesi gerektiği konusunda hemfikir. Ama bu altı ay neye göre kime göredir? İşte bunu bilmek gerekir.

Anne karnında bebeklerin 40 haftalık bir süre geçirdiğini biliyoruz. Dünyaya gelen bebeklerin ancak yüzde beşi doğması gereken zamanda doğuyormuş. Büyük bir çoğunluk da ya 40 haftayı doldurup anne karnında oyalanmayı tercih ediyor ya da erken doğmaya karar veriyormuş. 38. hafta ve sonrasında doğan bebekler ise ( ve artık 36. ve 37. haftalarda doğan bebekler de bu grupta sayılabiliyor.) neredeyse zamanında doğmuş kabul ediliyor. Eğer sizin bebeğiniz de bu grupta yer alıyorsa siz de bebeğiniz de şanslısınız. Bebeğinizin ek gıdaya geçmesi için altıncı ayını doldurmasını ölçüt olarak kabul edebilirsiniz. Bu rağmen hala kesin konuşamayız çünkü bebeğinizin gelişim düzeyini bilmeden karar veremeyiz. Bebeğiniz zamanında doğabilir ama gelişim geriliği yaşayabilir ya da sindirim sistemi sorunları yaşıyor olabilir. Elbette "Allah korusun". Fakat bu gerçekler de yaşamımızın birer parçası. Şayet bebeğiniz 36. ve 37. hafta ve daha erken doğdu ise --31. haftada doğan bizim zıpırlar gibi-- o zaman sizin için hazırladığımız yazıyı da okumanızı tavsiye ederiz.  Prematüre Bebeklerde Ek Gıdaya Ne Zaman Başlanır? 


Ek gıdaya başlayabilmek için bebeğin hazır olması gerekiyor da nasıl bileceğiz biz bunu? Herşey yolunda gidiyorsa altıncı ayını doldurduklarında başlayabilir çünkü sindirim sistemlerinin ek gıdayı kabul etmeye hazır olduğu varsayılır --yeme ve içme ile ilgili bütün iç organların ek besin yükünü kaldırabiliyor olmasıdır esas-- ve yine önemli bir başka ölçüt olarak bebeklerin çoğunluğu dik oturmaya başlarlar ve siz bebeğinizi hangi yöntemle, nasıl beslemek istiyorsanız o yöntemle başlarsınız. Oh ne güzel! Ve inşallah tüm anne babalar böyle sağlıklı ve sorunsuz süreçler yaşarlar.

Aslında en doğrusu doktorunuza danışmaktır. Ama doktorunuz da daha dördüncü aydayken başlayın derse de "nedenini sorun ve dinleyin" deriz. (Hemen dediklerini yapmayı istemeseniz bile, dinlemek bir şey kaybettirmez, değil mi?) Başımıza bir benzeri geldi de ;)) Ancak zamanında doğmuş bir bebeğiniz varsa altıncı ay konusunda doktorunuzu sıkıştırabilirsiniz. Bu nedenle bu çok ama çok önemli bir konu. Dilerim doktor seçiminiz doğrudur ya da kısmetinizde doğru tavsiyeler veren bir uzman vardır. Şunu da belirtmek isteriz ki; zamanında doğmuş, çok şükür sağlıklı bir bebekle dilerseniz yedinci ayda da ek gıdaya başlayabilirsiniz. ( Bebeğinizi sadece ve sadece anne sütü ile besliyorsanız tabi.) Belki dik oturmasını beklemek istersiniz. Belki bebeğiniz reddeder ve bir kaç hafta ertelemek durumunda kalırsınız; kim bilir ne olacağını? ;)) Ki prematüre doğan ve ya yutkunma ya da sindirim sistemi sorunları yaşayan bebeklerimizi de düşünerek; "önce doktorumuza danışmalıyız" diyerek ama "öğrenmeden de duramayız; çatlarız" diyerek...ihtiyacımız olan ipuçlarına bir bakalım. Pek çok kaynakta ipuçları verilmiş. Biz burada hem yer verdik hem yorum yaptık nacizane:

• Bebeğimiz başını ve boynunu desteksiz dik ve sabit tutabilmeli. Mama sandalyesine oturamasa da desteklendiğinde dik oturabilmeli en azından. En önemli ölçütlerden biri.
• Emme refleksini kaybetmeli. Yani? Parmağınızı ağzınıza sokun ve emin. Diliniz dışarı doğru itme hareketi yapar. Bebeğimiz katı gıdalar çiğneyip yutabilmek için diliyle bu itme hareketini yapmıyor olmalı ki ağzındakileri dışarı diliyle ittirmesin. 
• Çiğneme hareketleri yapıyorsa. Ağız ve dil hareketleri sindirim sistemiyle eş zamanlı olarak gelişir. Yiyecekleri ağzının arkasına götürebiliyor yani ağzında döndürebiliyor ve yutabiliyorsa katı yiyeceklere hazırlık hızlanmış demektir. Sizi taklit etmeye çalıştıklarını da göz önünde bulundurun. Daha etkili çiğneme ve yutma yeteneği geliştikçe daha az salyası  da akacaktır. Ancak bu bir net bir ölçüt olamaz. Bebeğiniz diş çıkarma döneminde de ağzının suyu aka aka dolaşacaktır ki...
• Günde sekiz-on defa anne sütü ya da formül süt almasına rağmen aç ise yani normalde içtiği miktar kadar ya da daha fazlasını içmişse ama hala açsa... Bu maddeyi bizzat oğlumda yaşadık. Hem çok süt hem de sık aralıklarla içmesine rağmen doymamaya başladı. Başka sıkıntısı olmadığına da emindik. Büyüme atağında da olabilir dikkatli olmanızı tavsiye edelim yine.

• Eline bir kaşık verin. Ağzına götürüyorsa size bakarak... demişler ama şu dönemde herşeyi ağızlarına götürürler???????? Hele hele dişleri kaşınıyorsa o kaşıkla itinayla dişler kaşınır. Ben bu maddeyi çok da sağlıklı bulmuyorum bu yüzden.
• Bebeklerin doğum kilolarını ikiye katladıkları zaman yani yaklaşık 4 aylık oldukları zaman ek gıdaya hazır oldukları iddia ediliyor. Bebek prematüre 1500 gram doğmuş. Üç kilo olunca mı başlayacak? Geçiniz efenim bunları!!!
• Siz yemek yerken gözü sizdeyse ya da tabağınıza saldırıyorsa. En saçma bulduğum ölçütlerden biri açıkcası. Bebekler özellikle dördüncü beşinci hatta üçüncü aydan itibaren görüş mesafesi uzadıkça gözleriyle sizi inanılmaz bir dikkatle takip ederler, taklit ederler, taklit etmeye çalışırlar... Artık iyice hareketlenmeye ve etrafındaki nesneler ilgisini çekmeye başladığı için zaten herşeye saldırma pozisyonundalar; tabi ki tabağınıza saldırırlar ;) Sizin hareketleriniz ilgisini elbette çekecek. Bunları ölçüt olarak kabul edemeyiz. 

Eklemeden edemeyeceğim. "Canı çeker." yaklaşımı kadar beni rahatsız eden bir şey olmadı belkide. Bir insanın bir şeyi canının çekmesi için daha önceden tatmış olması gerekir. El kadar bebenin böyle bir geçmişi olmadığına göre... Canı manı çekmeeeeeeeez! Sadece merak eder. Siz verirseniz yer vermezseniz yemez! Ayrıca şu dönemde her şeyi ağızlarına götürürler çünkü keşfetme araçları ağızlarıdır. Karnı doyduğu müddetçe bir yiyecek ya da içeceğe bakıyor, siz yerken sizi süzüyorsa tek sebebi meraktır, merak ;)

Sevgiler
Saygılar ;)

 Bu yazıyı yazarken faydalandığımız kaynaklar:

"Yazsak roman olur" diyebileceğimiz kadar çok kaynağımız var aslında. Yıllarca ders aldığımız hocalarımız, okuduğumuz ders ve ders dışı kitap ve yayınlar, bilimsel çalışmalar, gazete, dergiler ve internet kaynakları. Bir de hayatımıza birikimleriyle renk katan bir sürü güzel insan. 

Okuyalım Bölümü'nde fırsat buldukça kitap yorumlarımızı da yayınlayacağız. Göz atmanızı tavsiye ederiz ;)

Burada sadece bilgi tazelerken faydalandıklarımız (insan ne de olsa unutuyor) , hakkında hiç bilgi sahibi olmadığımız konuları öğrenirken yararlandıklarımız ve konu ile doğrudan ilgisi olanları göz atmak için bulabilirsiniz:

Kitaplar:

• • Doğumdan İtibaren Montessorie. Paula Polk Lillard, Lynn Lillard Jessen
  • Eskimolar bebeklerini Nasıl Sıcak Tutar?, Mei - Ling Hopgood
    
  • Bilinçli Bebek,  Aletha J. Solter 
  • Bebek ve Küçük Çocuk Bakımı 0 - 5 yaş , Amerikan Pediatri Akademisi
  • O Tabak Bitecek mi?,  Gill Rapley, Tracey Murkett
  • Bebek ve Çocuk Yemekleri, Karen Ansel, Charity Ferreira
   

Ulusal ve Uluslararası Bilimsel Kuruluşlar ve Bilimsel Çalışmalar:

•  http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/0-36ayliksaglikbakimeslenme.pdf
  http://www.thsm.gov.tr/upload/files/BEBEK%20BESLENMES_-WEB%281%29.pdf
• Dünya Sağlık Örgütü,
  Amerikan Pediatri Akademisi,
  Avustralya Ulusal Sağlık Araştırma Konseyi
  ve UNICEF

 İnternet yayınları:

• montessori bağlantılı

http://naturalparentsnetwork.com/montessori-baby-led-weaning-introducing-solids/

http://www.babyledweaningblog.com/2011/08/01/skip-the-plastic-with-baby-led-weaninggear-101/

http://livingmontessorinow.com/2014/05/13/the-montessori-weaning-table-and-babys-first-solid-foods/
https://www.montessori.org.au/schools/uk.htm

• blw bağlantılı

http://www.rapleyweaning.com/assets/blw_guidelines.pdf

http://blwturkiye.com/2015/05/02/ay-ay-bebek-beslenmesi-1/
http://boyleykenboylee.blogspot.com.tr/2013/04/iyisiyle-kotusuyle-blw-baby-led-weaning.html#.VqQCq1L2Kfd
http://www.babyledweaningblog.com/2011/08/01/skip-the-plastic-with-baby-led-weaninggear-101/

• Bebeğin ek gıdaya hazırlığı ve başlama

http://www.babycenter.com/0_introducing-solids_113.bc?page=2
http://www.webmd.com/parenting/baby/baby-food-nutrition-9/starting-solid-food?page=2
http://www.parents.com/baby/feeding/solid-foods/starting-solids-guide/
http://www.askdrsears.com/topics/feeding-eating/feeding-infants-toddlers/starting-solids/faqs-about-solid-foods/solid-food-for-baby
http://www.rapleyweaning.com/assets/blw_guidelines.pdf
http://www.milliyet.com.tr/premature-bebegin-beslenme-takvimi-pembenar-detay-bebek-1405001/ http://www.prematureanneleri.com/ek-gidaya-geciste-dikkat-edilmesi-gerekenler/ http://www.bebekhastanesi.com/makale_detay.asp?MakaleID=46
http://www.mehmetturfanda.com/tr/article/desc/35475/bebeklerde-ek-besinlere.html
http://www.doktoramcam.com/Makale/Detay/premature-bebeklerin-bakimi/896
http://www.ayseoner.com.tr/beslenme/6-8-ay-yemek/adim-adim-ek-gidaya-gecis/
http://www.gurmebebek.com/6-8-ay/ek-gidaya-gecis-rehberi/300003,40763
http://bebekyapimbakimonarim.blogspot.com.tr/2012/12/ek-gdaya-baslama-meselesi.html
http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/0-36ayliksaglikbakimeslenme.pdf

http://www.thsm.gov.tr/upload/files/BEBEK%20BESLENMES_-WEB%281%29.pdf

• Diğer

http://www.milliyet.com.tr/premature-dogan-bebekler-artik-daha-sansli-pembenar-detay-aile-1634688/
http://www.annelikvegebelik.com/41-hafta-gebelik-ve-hamilelik-haftasi